Krzew wysokości do  do 4 metrów o pędach pokrytych cienką, ciemnobrązową lub zielonkawą korowiną.  Młode pędy gęsto, szczeciniasto owłosione. Liście szerokojajowate lub okrągławe, długości do 7-12 cm, u podstawy płytko sercowate, ostro, podwójnie piłkowane. Na wierzchołku krótko zaostrzone, obustronnie szorstko owłosione zwłaszcza wzdłuż nerwów po spodniej stronie. Na wiosnę ma liście czarnopurpurowe, przez całe lato utrzymują piękne, ciemnopurpurowe zabarwienie. Również pędy, kotki męskie i owoce (okrywy) ciemnopurpurowo zabarwione. Ogonki liściowe bardzo krótkie (1,5 cm). Kotki męskie długości do 6 cm, zebrane po 1-4 lub stojące pojedynczo. Orzechy o bardzo zmiennym kształcie i wielkości, zwykle po 2 obok siebie. Okrywa do połowy podzielona na nieregularne klapy, również bardzo zmienna. Pokrywa owocu rurkowata, dłuższa od orzecha, ku wierzchołkowi zwężająca się i porozcinana, miękko owłosiona. Łupina orzecha cienka W niewielkim zasięgu od krzewu pojawiają się zwykle odrośla korzeniowe, dzięki którym ta oryginalna leszczyna może być łatwo rozmnażana. W niektóre lata zawiązuje u nas liczne, smaczne owoce.
Leszczyna występuje w południowo-wschodniej Europie, Azji Mniejszej. Pospolita jest także w Polsce, w górach do wysokości 1335 m n.p.m. Rośnie w lasach liściastych tworzy często najwyższe piętro podszycia. W uprawie już od czasów starożytnych. Obecnie szeroko uprawiana w krajach śródziemnomorskich i bałkańskich jako krzew owocowy.
Leszczyna ma stosunkowo małe wymagania glebowe, wytrzymała na suszę, jednak należy pamiętać, że najlepiej rośnie na żyznych, głębokich i dostatecznie wilgotnych glebach. znosi silne ocienienie, lecz rośnie również na otwartych, słonecznych miejscach, na ciepłych zboczach. Cenny krzew do zadrzewień krajobrazowych, przydrożnych, przeciwerozyjnych, a także miejskich i osiedlowych. Jest stosunkowo wytrzymały na zanieczyszczenia powietrza w miastach. Posadzona rzędowo tworzy gęste, wysokie szpalery. Krzewy, nawet starsze, przycięte tuż nad ziemią szybko odrastają z pnia i w ten sposób można je co kilkanaście lat odmładzać.